Roemer overruled door Baudet • Intellectuele factie wil verdrag niet schrappen maar ‘aanpassen’ • PVV buitengesloten • GeenPeil draait
Initiatiefnemer van het Oekraïne-referendum Thierry Baudet wil premier Mark Rutte adviseren over het aanpassen van het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne, dat woensdag is afgewezen door een meerderheid van de kiezers.
Baudet zei donderdagavond in de talkshow van Jeroen Pauw dat hij een manifest zal opstellen met aanpassingen in het associatieverdrag die Rutte vervolgens zou moeten uitonderhandelen in Brussel. ‘Dat manifest ga ik samen met andere leden van het intellectuele nee-kamp opstellen’, aldus Baudet bij Pauw.
Gênant
Het voorstel klinkt constructief, maar vaag. Wie schrijven er mee, en wie uit het nee-kamp steunen dit? Baudet noemde Paul Cliteur (publicist), Peter van Ham (Clingendael) en Harry van Bommel (SP). Hij vatte de gelegenheidsfactie samen als: ‘Alle mensen die het intellectuele nee-kamp zeg maar hebben gevoerd.’
Dat is opmerkelijk. Emile Roemer zei woensdagavond nog dat het complete associatieverdrag van tafel is en daar niets voor in de plaats hoeft te komen. Hij vindt dat Oekraïne op andere manieren geholpen kan worden. De SP-partijleider wordt door Baudet nu op nationale tv overruled. Dat is behoorlijk gênant.
Verdeeldheid
De PVV is prominent onderdeel van het nee-kamp en Geert Wilders heeft een nog veel extremere anti-EU-positie. Via Twitter liet hij vanochtend direct weten dat hij het voorgestelde intellectuele manifest niet zal steunen. Wilders schreef: ‘No way. Nee is nee. Niks nieuw voorstel. De prullenbak in met dat verdrag!’
GeenPeil van Jan Roos hoort evident niet bij het intellectuele smaldeel van het nee-kamp maar weblog GeenStijl schreef vanochtend al dat zij het grootste deel van het verdrag (over handel) nu wel accepteren. GeenStijl wil dat de politieke en militaire artikelen worden aangepast en de visumregeling wordt geschrapt.
Draai
Conclusie: het nee-kamp valt van verdeeldheid uit elkaar en GeenPeil/GeenStijl maakt een forse draai. Zij accepteren nu wel dat het EU-verdrag met Oekraïne door Nederland geratificeerd zal worden, mits het inhoudelijk aangepast wordt.
Door de verdeeldheid verzwakt het nee-kamp. De intellectuele factie zal niet namens het hele nee-kamp aan tafel zitten. Wilders keert zich tegen hen, doet niet mee, wordt buitengesloten, en het aanvankelijke SP-standpunt is overruled.
Oplossing
Wat is een oplossing uit deze toestand? Het hele verdrag met alle EU-landen en Oekraïne opnieuw uitonderhandelen is onrealistisch en onwaarschijnlijk. Dat zou jaren gaan duren. Andere EU-landen hebben geen reden om dat te doen. Zij zijn het al lang eens over dit verdrag en hebben het allemaal al getekend.
Nederland heeft geen leverage om zoiets af te dwingen. Of men zou met een crisis moeten dreigen, maar daar is dit raadgevende referendum toch werkelijk onvoldoende basis voor. Zo belangrijk is dat verdrag nou ook weer niet.
Desnoods kan men de zaak overlaten aan een volgend kabinet. Dat is voor geen van de betrokkenen echt handig, maar als het nee-kamp onhaalbare eisen stelt dan is het een mogelijkheid. Na de volgende verkiezingen zijn de verhoudingen anders en hebben kiezers een nieuw – bindend – mandaat afgegeven.
Uitzondering
Wat is nu een mogelijke oplossing? Wijzigingen in een verdrag kunnen als een bijlage toegevoegd worden. Deze bijlage zou dan alleen betrekking hebben op Nederland. Dat komt vaker voor en zo’n uitzonderingspositie of gedeeltelijke ‘opt-out’ is iets dat het nee-kamp aan hun achterban kan verkopen.
Politiek en staatsrechtelijk is dat ook zuiver. Als voor- of tegenstanders bij toekomstige verkiezingen een nieuw meerderheidsmandaat verwerven dan kan democratisch besloten worden om ofwel de bijlage te schrappen, ofwel het verdrag alsnog op te zeggen, ofwel de uitzonderingspositie te behouden.
Resultaat
Deze toestand kan nog maanden gaan duren, blijkt uit de eerste reacties van Rutte. Het intellectuele nee-kamp met steun van GeenPeil lijkt gebaat bij een snel resultaat. Het verdrag is een feit en hun positie verzwakt met de dag.
Hun belangrijkste troef is druk uitoefenen via de media, via de publieke opinie. Maar hoe langer het allemaal duurt, hoe meer de aandacht zal verslappen. En hoe vaker Wilders zich tegen hen uitspreekt, hoe zwakker hun positie wordt.
Na Prinsjesdag volgen de Algemene Beschouwingen die in het teken zullen staan van de campagnes voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017. Na het kerstreces breken die campagnes volledig los. Als het nee-kamp een resultaat wil boeken dan moeten ze dat denk ik vóór Prinsjesdag proberen te regelen.
