Nederland heeft een goede rampenfilm nodig

Over journalisten en politici, en hun ellendig overdreven retoriek

Een nieuw jaar, een fris begin. Maar het blijft negatieve berichten regenen. Deze week stort de provincie Groningen in, sturen we een veel te zware delegatie naar de opening van de Winterspelen, wordt Israël wel/niet geboycot en vrezen pacifisten (hadden we die nog?) voor kernbommen onder de JSF.

Zoals het de media betaamt wordt alles aangezet met alarmerende headlines. Ook commercieel handig. Is cool. Ik zeg het vaker: zo werkt het, en dat is maar goed ook. We leven gelukkig in een vrij land waarin iedereen alles kan zeggen, en daar ook nog geld, aanzien of support mee kan verdienen.

Het bliksembezoek dat PvdA-leider Diederik Samsom bracht aan Groningen is een aardig voorbeeld. De grote nieuwsmedia kwamen met artikelen van hun eigen redacties. Er werd dus een keer niet alleen maar een ANP-bericht gekopieerd. Halleluja. Voor nieuwsjunkies is dat leuk, want je kan ze dan vergelijken.

We pikken er een paar websites uit

De Telegraaf koos (niet verrassend) voor een negatieve insteek met een weinig charmante foto. Deze krant is rechts georiënteerd dus ze zien het als hun taak om successen van linkse politici voor te stellen als problemen en mislukkingen.

NRC berichtte er helemaal niet over op de website en de NOS verdraaide Samsoms korte statement tot een bizarre headline over extra bezuinigingen. Is die fact free journalistiek een toevoeging van de nieuwe eindredacteur online?

De Volkskrant pakt echt uit. De titel van het stuk (Samsom: ‘Geld speelt geen rol bij veiligheid Groningers’) is sterk en de krant voegt er uitgebreide achtergrondinformatie, inclusief links naar nog meer informatie, aan toe.

Vanochtend kwam daar een nieuw artikel overheen onder de titel ‘Kunnen we wel zonder het gas uit Groningen?’ Nou, prima journalistiek. De Volkskrant melkt het Noordelijke aardbevingendrama heerlijk tot de laatste druppel uit.

Journalisten als koeien

Dit gaat dan over de gaswinning in Groningen maar in de Nederlandse media, valt mij althans op, wordt het nieuws meestal in steeds dezelfde patronen gebracht. De vraag of onze journalistiek goed genoeg is laat ik even buiten beschouwing. Dit is wat we krijgen, dus dit zal onze journalistieke top wel zijn.

Mijn punt nu is de manier waarop wij, het volk, de nieuwsconsumenten, dat allemaal tot ons nemen. Hoe reageren we? In sociale media, in reactieruimtes op de sites, en bij de spreekwoordelijke koffiemachine op ons werk.

Het vertrouwen in politiek én journalistiek blijft laag, maar we pikken er uiteraard wel altijd de sappigste rellen uit. Als het even kan moet je daar dan ook nog een mening over hebben. Sommige media kauwen die daarom alvast voor.

Opinie en journalistiek zijn compleet met elkaar verweven geraakt. Dat is een bewuste ontwikkeling geweest. Ik herinner mij dat dit zeker tien jaar geleden al voorspeld werd. Door journalisten. Die dat zelf graag wilden. Zij die dat nu het meest gewiekst doen worden gehuldigd. Door hun vakgenoten uiteraard.

Je bent tegenwoordig in Nederland pas een goede journalist als je de hele dag aan het voor- of herkauwen bent. Als een koe. Duiding heet dat. Niet om het volk te verheffen (de linkse ideologie heeft voor de journalisten afgedaan, zij zijn eigenlijk allen D66’ers) maar puur om het beïnvloeden van de nieuwsconsument.

Tegen elkaar op duiden

Journalisten bespelen de publieke opinie dus. Ook dat is voor een nieuwsjunkie genieten, zolang je het maar door hebt. Zoals gezegd: je kan ze met elkaar vergelijken. Dat kan boeiend zijn. Journalisten die de hypes het beste duiden mogen het ’s avonds vaak nog een keer uitleggen in een kwebbelshow op tv.

Dat is ook vrij hilarisch. Journalisten gaan dan tegen elkaar op zitten duiden. Heel incestueus. Die ‘interviews’ hebben bijna nooit de scherpte waarmee politici (en zelfs mensen uit de showbizz) ondervraagd worden. Er zijn weinig journalisten die het hun vakgenoten moeilijk maken. Peter R de Vries is er eentje.

Als volk blijken we, regelmatig verwikkeld in hysterische episodes in sociale media, ontvankelijk voor al die duiding. De overdrijving wordt serieus genomen. De afgelopen jaren leken we soms in een nationale depressie te zijn beland. Met beeldspraak als: Nederland is een ramp, een totale puinhoop, enzovoort.

Hoe zou dat echt zijn?

Persoonlijk hou ik van rampenfilms. Blockbusters. Postapocalyptische series ook. Waarin het Witte Huis half opgeblazen wordt, kwaadaardige aliens de boel komen terroriseren, meteorenregens onmetelijke schade aanrichten, of gruwelijke pandemieën de mensheid met uitsterven bedreigen.

Uiteindelijk winnen de helden en komt het weer goed. Die verhalen zijn echt niet altijd even geloofwaardig maar een goede rampenfilm (of -serie) sleept je mee in het verhaal. Je beleeft het. Als een veilige en vermakelijke uitlaatklep.

Jammer genoeg kennen we dat genre films en series in Nederland niet echt. In 2012 is een poging gewaagd met de komische horror Shouf Shouf Zombibi, maar dat was een over the top komedie. Die film bevatte niet het sentiment waardoor je je voor even echt in die verwoeste wereld waant.

Ik zou het mooi vinden als we in Nederland een keer zo’n topfilm of serie krijgen. Een rampenfilm buiten de realiteit van alle dag, maar realistisch genoeg om er toch in meegezogen te worden. Zodat we beleven hoe het zou zijn als Nederland werkelijk in een ramp, een totale puinhoop, verandert.

Dus kom op filmmakers! Laat maar zien wat er gebeurt als Amsterdam ontploft of wegzakt in zee. Of als fascistische aliens hun intrek nemen op het Binnenhof. Maak onze ergste nachtmerries voor eventjes waarheid. Geef ons die break en laat het vooral ook heel erg sentimenteel zijn.

Daarna nemen we het misschien wat minder serieus als er weer eens van die overdreven beeldspraak wordt gebruikt bij wat barstjes in Groningse muren of enkele bussen met Oost-Europeanen die in onze kassen komen werken.