Na Russisch hackschandaal in VS zet politiek Den Haag zich schrap
De grote Nederlandse ochtendkranten openen vandaag met Donald Trump en het schandaal rond de Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Ook de Nederlandse Kamerverkiezingen van 15 maart lopen risico.
De Telegraaf meldt dat volgens James Clapper, de chef van de Amerikaanse inlichtingendiensten, Rusland zich ook richt op de aanstaande verkiezingen in Nederland. En de NOS meldt dat veiligheidsexperts ervan overtuigd zijn dat ook ons land het doelwit wordt van Russische cyberoperaties.
Minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken zegt dat hij niet naïef is. ‘De Nederlandse regering is zeer, zeer alert’, aldus de minister. Koenders is op dit moment in Washington om te kijken of de Amerikanen specifieke informatie hebben die wijst op Russische dreiging tegen Nederland.
Partijen in de Tweede Kamer zijn deze week door de Nederlandse diensten gewaarschuwd voor de dreiging van hacken, aldus De Telegraaf. Het is echter de vraag of deze veiligheidsbijeenkomst niet wat aan de late kant kwam.
Wat is er gaande?
Het is officieel Russisch overheidsbeleid om de publieke opinie in andere landen te beïnvloeden middels het verspreiden van propaganda (nepnieuws), en het inzetten van internettrollen en hackers. Dat is een feit. Die werkwijze is door het Kremlin-regime gewoon op papier gezet en te lezen in rapporten.
Doel van de acties is verdeeldheid en verwarring zaaien binnen, en het verzwakken van, het NAVO-bondgenootschap en de EU. Om zo het Poetin-regime in Rusland – waar oppositie en vrije pers vervolgd worden – te versterken.
Dat zijn de feiten. Iedereen weet dat dit gaande is. Talloze onafhankelijke bronnen bevestigen het en het Poetin-regime heeft het zelf ook opgeschreven. Maar dan wordt het lastig. Want wat is dan waarheid, en wat is nepnieuws? Wat is valse propaganda, en wat is gewoon goede, kritische journalistiek?
Wat is nepnieuws?
De term nepnieuws (fake news) wordt veel gebruikt sinds de campagne voor de afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezingen. Via sociale media (met name Facebook) werden uit de duim gezogen verhalen verspreid. Via obscure sites vanuit de Balkan en Rusland verdiende men daar duizenden dollars mee.
Het is uitgebreid onderzocht en gedocumenteerd. Dergelijke schrijvers zijn ook naar voren gekomen en hebben toegegeven dat zij de verhalen verzonnen. Facebook heeft maatregelen genomen om tegen te gaan dat er grof geld verdiend kan worden aan het verspreiden van dergelijk nepnieuws.
Wantrouwen zaaien
Het hoeft dus niet altijd te gaan om een door het Kremlin geregisseerde actie. Het is een bredere dynamiek van wantrouwen en verwarring, waarin sommige politici en media – die wellicht weer andere belangen hebben – meegaan.
Een probleem met nepnieuws en allerhande idiote complottheorieën is dat ook al geloof je er als lezer niets van, er toch altijd iets van blijft hangen. Het heeft sowieso een schadelijk effect. Zelfs een fact check, een weerlegging met feiten, draagt bij aan de verspreiding van nepnieuws of complottheorie.
Wat doe je er tegen?
Het enige dat we er tegen kunnen doen is de complottheorie of het nepnieuws niet herhalen, en als nieuwsconsument kritisch te kijken naar bronnen.
Met het vertrouwen in politici en journalisten is het al jaren niet al te best gesteld maar het vertrouwen van Nederlanders in ons democratische stelsel als geheel is groot, inclusief rechtsstaat en vrijheden van pers en meningsuiting.
Het overstijgt partijpolitiek en ideologie. Er is een solide basis van vertrouwen in onze instituties en vrijheden die – los van individuele politici, partijen of pers die corrupt kunnen zijn – verdedigd moet worden. In ons aller landsbelang.
