Flutduiding Volkskrant over bombarderen in Syrië

Grondtroepen en langdurig commitment vereist om Daesh te verslaan

Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders overweegt om de inzet van Nederlandse F16’s uit te breiden naar Syrië. Nu worden die alleen in Irak ingezet.

Er is volgens Koenders een nieuw weegmoment nadat er een officieel verzoek door de Verenigde Staten is gedaan. De zaak wordt in het kabinet besproken. De PvdA-fractie is kritisch over uitbreiding van de bombardementen naar Syrië. D66 en GroenLinks – die andere recente missies ook steunen – zitten op dezelfde lijn.

Volgens de Volkskrant staat Nederland onder ‘zware druk’. In een sturend en eenzijdig stuk van Natalie Righton werd deze week gepleit voor bommen op Syrië. Geen criticaster aangehaald, geen nuance aangebracht. Righton is haast propagandistisch, gelijk de Amerikaanse media in de aanloop naar de Irakoorlog.

Righton schrijft vaker dergelijke simplistische stukjes over ingewikkelde en gevoelige dossiers. Haar politieke duiding is armoedig. Zij schrijft tendentieus, hoogdravend – van ‘draaien’ tot ‘diplomatieke rellen’ – en grossiert in clichés. Ze gebruikt trucs om slecht onderbouwde, sleetse frames neer te kunnen zetten.

Haagse standpunten

Een krappe meerderheid van VVD, CDA, PVV, SGP, CU en drie afgesplitste rechtse Kamerleden is voor uitbreiding van de bombardementen van Irak naar Syrië, maar 76 zetels is niet genoeg bij dit soort zaken. Brede steun is vereist.

De PvdA is niet principieel tegen bombardementen in Syrië. Kopstukken bij die partij hebben dat herhaaldelijk uitgesproken. Men twijfelt daar echter aan de effectiviteit ervan als er geen politieke oplossing komt voor Syrië. Die opvatting leeft overigens breed bij talloze deskundigen én in de internationale politiek.

Righton negeert dat. Zij schrijf vanuit het perspectief van een rechtse neocon en creëert valse frames. Haar artikelen lijken meer op opiniestukken (met wat citaten) dan op een onafhankelijke journalistieke weergave van de actualiteit.

Waar Righton totaal de mist mee in gaat is de politieke duiding. Zij negeert D66 en GroenLinks bijvoorbeeld. Dat is apart want in de afgelopen jaren hebben die twee partijen vrijwel altijd ingestemd met de inzet van Nederlandse militairen. Brede steun, van links tot rechts, is hierbij in Nederland goed politiek gebruik.

De PvdA draait niet, Koenders draait niet. Dat is een flutduiding van Righton. De oorlog in Syrië ontwikkelt zich continu. Als politici een standpunt aanpassen aan veranderende omstandigheden dan is dat geen ‘draaien’. Righton verzint een frame in artikelen waarin zij opzichtig aanstuurt op bombarderen in Syrië.

De echte politieke angel ligt bij andere partijen. Als de PvdA instemt op basis van nieuwe feiten en omstandigheden dan kan dat. Dat gebeurt nu nog niet want er zijn andere opties. Maar als D66 en GroenLinks in zo’n geval niet instemmen, is dát het politiek saillante punt. En niet een door Righton verzonnen ‘draai’.

Veranderende omstandigheden

Na de aanslagen in Parijs volgden:

• Oproep van Frankrijk, artikel 42,7 EU-verdrag
• Nieuwe resolutie van de VN Veiligheidsraad
• Besluiten Duitsland en Verenigd Koninkrijk
• Verzoek van de VS aan Navo-partners

Daar geeft Nederland gehoor aan, en dat kan op allerlei manieren. Dat móet niet perse met F16′s. Geen draai maar een ontwikkeling. Een maand geleden stonden de zaken er anders voor. Maar alle vragen over de politieke strategie blijven staan. Vragen die Righton in haar oppervlakkige Volkskrantstukjes ontwijkt.

Waarom zij zo eenzijdig over de oorlog in Syrië schrijft is onduidelijk. Te weinig diepgang? Te beperkte bronnen? Of eist de hoofdredactie deze invalshoek? Het is apart want zulk gespin zien we bij buitenlandse equivalenten van de Volkskrant niet. Het soort waar The New York Times ‘na Irak’ diep voor door het stof ging.

Polderhaviken

Columnist Rob de Wijk schreef vorige week in Trouw een boeiende column waarin hij pleit voor een allesomvattende strategie tegen IS (Daesh). Ook een behoorlijk rechts neocon-verhaal maar wel veel inhoudelijker dan de Righton-kladjes.

Volgens De Wijk kan zo’n brede strategie betekenen dat ook Nederland moet bombarderen in Syrië en mogelijk special forces moet inzetten. Het kan ook betekenen dat we dan wederom jarenlang vastzitten aan een stabilisatie-operatie.

Het goede aan de column van De Wijk is dat hij eerlijk en direct is, en de zaak niet (eng) partijpolitiek maakt. Righton schrijft geobsedeerd over de PvdA en minister Koenders. Bovendien heeft De Wijk het niet uitsluitend over militair ingrijpen maar schrijft hij dat ‘parallel’ het politieke probleem opgelost moet worden.

Dat zei ook de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp donderdag in de Tweede Kamer. Als hoogste militair van het land is hij voorstander van het uitbreiden van de bombardementen naar Syrië. Hij zei: ‘Het één sluit ander niet uit. Je kunt IS bestrijden en parallel daaraan werken aan een politieke oplossing.’

Wij mogen De Wijk en Middendorp aanduiden als polderhaviken. Zij zien militair ingrijpen nu als zó urgent dat de politieke oplossing achterwege mag blijven.

Daar heeft men dan de eufemistische term ‘parallel’ voor bedacht, maar dat betekent natuurlijk eigenlijk gewoon dat die politieke oplossing er nog niet is.

De Wijk misleidend

De Wijk: ‘De solidariteit is groot. EU-landen hebben zich met artikel 42.7 van het EU-verdrag achter Frankrijk geschaard. De Veiligheidsraad heeft een anti-IS-resolutie aangenomen. Geweld tegen IS is nu internationaal gelegitimeerd.’

Die conclusie is op zijn minst misleidend. Het steunverzoek van Frankrijk (artikel 42.7) mag door de lidstaten zelf worden ingevuld. Het is geen militair verdrag. Dit verzoek hangt evident samen met de Franse wens hen meer ruimte te gunnen om zich (weer) niet aan de strenge Europese begrotingsregels te hoeven houden.

En de VN-resolutie geeft feitelijk geen toestemming voor het gebruik van geweld. Dat schrijft jurist en Brits Labour-parlementslid Keir Starmer in The Guardian. Het is geen eigenstandige rechtsgrondslag of machtiging voor deze acties.

Militair ingrijpen in Syrië heeft rechtsgronden, ook voor Nederland, maar die kan je niet zomaar halen uit het EU-verdrag of de VN-resolutie, zoals De Wijk doet.

De rechtsgrond ligt in het bestaande mandaat van de Iraakse regering (omdat Daesh ook aanvallen uitvoert vanuit Syrië in Irak) en het feit dat Daesh een directe bedreiging vormt voor Nederland en onze bondgenoten.

Middendorp tegenstrijdig

Middendorp zei in de Kamer ook nog: ‘IS alleen bestrijden in Irak is toch een beetje alsof je alleen de symptomen van de ziekte bestrijdt en niet de ziekte zelf.’

Dat is tegenstrijdig aan berichten die vanuit het gebied zelf komen. Opmerkelijk voor de hoogste militair van ons land. Deed Middendorp in de Tweede Kamer een politieke uitspraak? Of heeft hij geen goed beeld van de situatie ‘on the ground’?

Daar lezen we helaas weinig over in de Nederlandse media. Je zou denken dat juist de Volkskrant zeer geschikt zou zijn voor zulke berichtgeving, maar helaas. Onder leiding van Righton kiezen ze daar voor keiharde bommenpropaganda.

De BBC vroeg wel om reacties van Syriërs. Die geven een completer, en ook best verontrustend, beeld over de effectiviteit van bombardementen in Syrië.

De situatie is Raqqa is hopeloos. Alles wordt kapot gebombardeerd maar weinig Daesh-strijders worden getroffen. Dat zeggen burgerjournalisten ter plekke, en ook een inwoner van Raqqa die wist te vluchten naar Turkije.

Luchtaanvallen zijn volgens hen niet genoeg om de terreurgroep te verdrijven. Zij zeggen dat er meer lokale grondtroepen nodig zijn, zoals het Vrij Syrisch Leger.

Assad is de ziekte

Dat Vrij Syrisch Leger is een oppositiegroep die wordt gesteund door de internationale coalitie onder leiding van de Verenigde Staten. In de Tweede Kamer zei Middendorp expliciet ook namens deze coalitie te spreken. Maar wat zegt het Vrij Syrisch Leger over de bombardementen waar voor wordt gepleit?

‘Het Assad-regime is de kanker waar Daesh uit groeit. Zonder Assad te verwijderen uit de macht – dat betekent de ziekte genezen en niet de symptomen bestrijden – zal het geen groot verschil maken.’

‘Daesh en Assad zijn twee kanten van dezelfde medaille. Je moet starten met Assad, maar wij begrijpen dat ze Assad niet zullen treffen. Met luchtaanvallen en partners op de grond, zo zou je IS kunnen beëindigen.’

‘De hele internationale gemeenschap frustreert ons.’

Nog meer bronnen

Een Syrische analist van denktank Chatham House bevestigt: ‘Voor de rebellen heeft Assad de prioriteit. Hun angst is dat als zij IS aanvallen zij in de rug worden aangevallen door het leger van Assad. Er zijn praktische redenen die veroorzaken dat zij zich concentreren op slechts één front.’

‘Veel mensen willen tegen IS vechten maar lokale mensen vrezen dat het westen hen nu zal helpen en dan later in de steek zal laten. Dan komt IS terug als een spook. Er is een langdurig commitment nodig.’

IS is een symptoom

De Brits-Syrische schrijver Robin Yassin-Kassab: ‘Het echte probleem is Assad en niet IS, hoe gruwelijk zij ook zijn. IS is een symptoom van een groter probleem en in Syrië dat probleem is het Assad-regime, en de tactiek van de verschroeide aarde die het gebruikt tegen alle tegenstanders, waardoor ruimte gecreëerd wordt voor jihadisten van over de hele wereld om te komen, en dat uit te buiten.’

‘Nu heb je Iran, Rusland, Frankrijk en het VK die allemaal betrokken raken. Voor de mensen op de grond is het onderscheid tussen hen niet erg duidelijk. Zij zien dat de hele wereld hen bombardeert, en niet Assad die verantwoordelijk is voor het grootste deel van de doden. Dus het is erg makkelijk voor jihadisten om te zeggen dat Sjiitische moslims, Russische orthodox-christenen en westerse christenen samenspannen tegen ons omdat we Soennieten zijn.’

De Syrische gemeenschap in Manchester tenslotte zegt dat als Assad niet wordt aangepakt, zij niet in staat zullen zijn om de gematigde Syrische oppositie te overtuigen om met ons samen te werken in onze strijd tegen Daesh.

Oppervlakkig gepruts

Als we dit alles overzien, diverse reacties, analyses en meningen bekijken, dan is het toch uitzonderlijk triest dat de Volkskrant komt met het oppervlakkige gepruts van Righton. Zij komt niet verder dan het positief belichten van het pro-bommenkamp, en het negatief wegzetten (of negeren) van critici.

De politieke besluitvorming rondom de inzet van militairen is in Nederland altijd zorgvuldig. Er wordt naar een zo breed mogelijk draagvlak gezocht. Niet slechts een meerderheid in de Tweede Kamer, maar breder. De partijen gaan daar niet lichtzinnig mee om. Zeker linkse en centrumlinkse partijen niet.

Righton verengt die ingewikkelde dynamiek tot een politiek spelletje waarin een partij moet draaien, en klaar. Zij doet de werkelijkheid geweld aan, is onvolledig in haar berichtgeving, komt partijdig over. Een beschaming voor de Volkskrant.