#PS15 • Een politieke beschouwing zoals je die nergens anders leest
De uitslag van de verkiezingen voor de Provinciale Staten is bekend. Vrijwel alle media – ook zij die zich profileren als progressief – kiezen rechtse invalshoeken in hun duiding. Hoog tijd voor een andere, originelere blik op de hele toestand.
De media berichten over het verlies voor de coalitie en de strijd tussen de VVD en het CDA om wie de grootste is. Politiek gezien, zeker als je links bent, is dat totaal niet boeiend. De kaarten zijn geschud en opnieuw verdeeld. Of niet?
Nee, we concludeerden al: deze verkiezingen zijn eigenlijk mislukt. Niemand kreeg wat ‘ie wilde en het resultaat is een nog ingewikkelder politiek landschap. Wat kunnen we nog meer zeggen over dat chaotische politieke speelveld?
Rechts houdt krampachtig stand
Links lichtpuntje: het rechtse-liberale blok VVD, CDA en D66 heeft deze week geen meerderheid gehaald. Met het oog op de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 hadden zij daar stiekem op gehoopt. Samen blijven zij steken op 42 procent.
Als VVD, CDA en D66 na de volgende landelijke verkiezingen het door hen zo vurig gedroomde rechts-liberale bezuinigingskabinet willen optuigen zullen ze daar sowieso steun van andere partijen in de Eerste Kamer voor nodig hebben.
De ChristenUnie zou dan kunnen, maar dat is riskant voor die partij omdat een kabinet zonder de PvdA veel te rechts wordt. Daar valt dan weinig sociaals uit te halen, en ze zijn bij de ChristenUnie niet gek. Het zou voor hen logischer zijn om oppositie te voeren tegen een rechts-liberaal kabinet waar het CDA in zit.
Dus dat rechtse kabinet onder premier Pechtold of premier Buma lijkt met deze uitslag gelukkig niet extreem onvermijdelijk te zijn geworden. Ook na de volgende Kamerverkiezingen zullen linkse partijen nodig zijn voor politieke stabiliteit. Dat betekent helaas nog niet dat het nu de goede kant op gaat met links.
Links breekt nog niet door
Dat sommige media het verlies van de PvdA als groot nieuws brengen is een misduiding. Voor PvdA’ers was het de uitdaging om meer dan 10 procent van de stemmen te halen. Dat is ze nipt gelukt. De dalende lijn is daarmee gestopt.
Vergeleken bij de verkiezingen voor de gemeenteraden en het Europese Parlement van vorig jaar herstelt de PvdA enkele tienden van procenten.
De huidige winst van de SP komt dus niet één-op-één van de PvdA. Sterker nog: vergeleken met de Europese verkiezingen stijgt de PvdA een beetje, daalt GroenLinks 1,5 procent en wint de SP 1,5 procent. Kleine verschuivingen ten opzichte van mei vorig jaar. Ze trekken nog te weinig nieuwe kiezers aan.
De onderlinge strijd waar met name de PvdA en de SP zich in hebben laten lokken is schadelijk voor de linkse politiek. Zij moeten daar gewoon snel mee stoppen en rechtse partijen als hun voornaamste tegenstanders kiezen. Voor de PvdA ligt de PVV op dit moment het meest voor de hand, en voor de SP de VVD.
Leg uit, hoe zit dat?
Het rechts-liberale bezuinigingsblok (VVD, CDA, D66) haalt 42 procent.
Centrumlinks (PvdA, SP, GL met de PvdD erbij) iets boven de 30 procent.
De rol van D66 is dubbel omdat die partij onder Pechtold een enorme ruk naar rechts heeft gemaakt, maar door sommigen nog onterecht als links wordt gezien.
De uitslag is stabiel ten opzichte van de verkiezingen voor het Europarlement. Toen haalden D66, CDA en VVD samen ook 42 procent en PvdA, SP, GL en PvdD samen ook 30 procent. Het enige verschil is dat D66 toen nipt de grootste werd voor het CDA, en de VVD deze week nipt de grootste, tevens voor het CDA.
De opkomst bij deze verkiezingen is lager en er speelt geen tweestrijd om de premiersvraag. Maar het is duidelijk dat de linkse partijen nog niet in staat blijken om nieuwe kiezers aan te trekken. Om hun gezamenlijk aandeel te vergroten.
PVV nutteloze neppartij
‘En Wilders dan?’ roepen de PVV-aanhangers. Die heeft zichzelf buitenspel gezet met racistische haatspreekkoren en collaboratie met extreemrechts in Europa. Steeds meer mensen zien dat een stem op Wilders een weggegooide stem is.
Wilders heeft deze verkiezingen opnieuw verloren, maar stel dat de PVV op de een of andere manier over twee jaar de grootste partij zou worden, dan zou dat waarschijnlijk leiden tot een langdurige politieke impasse, misschien de vorming van een tijdelijk nationaal kabinet, en dan weer nieuwe verkiezingen.
Met Wilders is geen land te bezeilen. Er is geen enkele stabiele coalitie mee mogelijk. Zelfs al zou de PVV de grootste worden, dan nog zou de overgrote meerderheid van de Nederlanders op een andere partij gestemd hebben.
De meerderheid van de Nederlanders kan een premierschap van Wilders nooit verkroppen. Dat zou leiden tot massale rellen, stakingen, enzovoort. De PVV is een nutteloze neppartij die enkel bestaat voor het ego van Wilders. Dus wakker worden, PVV-stemmers: het gaat niet gebeuren. Kies beter een andere partij.
Horrorscenario 2017
Het is een risico voor links dat over anderhalf jaar bij de landelijke verkiezingen de bekende ‘tweestrijd’ zou kunnen worden bezet door twee rechtse partijen. In het slechtste scenario VVD vs. CDA – zoals deze week gebeurde – en in een iets minder slecht geval CDA vs. D66. Maar dat is evenzeer een horrorscenario.
De huidige winst van de SP is prachtig voor die partij, maar betekent helemaal niets als (ten opzichte van de Europese verkiezingen) hetzelfde percentage er bij GroenLinks afgaat. De linkse partijen moeten meer nieuwe kiezers aanspreken.
Hoe kunnen ze dat doen?
PvdA en SP moeten zich niet (door journalisten en andere partijen) laten duwen in een onderlinge tweestrijd. Daar valt weinig te winnen, zoveel is nu wel duidelijk. Ze kiezen beter rechtse partijen als hun voornaamste opponenten.
Kiezers willen graag een duidelijke keuze. Hoewel partijpolitieke bubbeljunkies het niet leuk vinden, is voor normale mensen – die niet dagelijks met politiek bezig zijn – de vraag ‘PvdA of SP?’ absoluut geen duidelijke keuze. Dus stop daarmee.
GroenLinks tenslotte, moet de basis versterken. Een taak voor partijbestuur en afdelingen. Dat is een lang proces, maar verstandig. Als de basis niet groeit dan bloeden ze dood en kunnen ze over een paar jaar fuseren met de PvdD.
Kortom: werk aan de winkel voor de linkse partijen van Nederland! De volgende verkiezingen lijken ver weg, maar die campagne begint al over anderhalf jaar.
• Deze verkiezingen zijn eigenlijk gewoon mislukt
