Rottenberg ziet in Asscher de nieuwe PvdA-leider

Eist hij de rol van kingmaker op? Of wil hij de boel alleen opschudden?

PvdA-kopstuk Felix Rottenberg vindt dat Diederik Samsom de bedrijfsleider van het kabinet is geworden. Dat bedoelt hij niet positief. Lodewijk Asscher is volgens Rottenberg een leider die de sociaal-democratische waarden beter in de praktijk kan brengen. Dat zegt hij deze week in een interview in Vrij Nederland.

Vrijwel alle media benadrukken Rottenbergs kritiek op Samsom, terwijl hij eigenlijk niets nieuws zegt. Er is al langer behoefte aan een meer dualistische houding van de PvdA ten opzichte van het kabinet met de VVD. Samsom zou een soort ‘linkse Bolkestein’ moeten zijn, in een onafhankelijker positie tegenover dat kabinet.

Nou is Rottenberg is natuurlijk niet de minste. Hij is voorzitter van de commissie die de PvdA-kandidatenlijst voor de komende verkiezingen samenstelt, hij schrijft de profielschets voor de lijsttrekker, en hij is voorzitter van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Kortom, een kopstuk.

Maar het komt vaker voor dat partijprominenten kritiek uiten op hun leider. Zo zaagde VVD-mastodont Frits Bolkestein twee jaar geleden openlijk aan de stoelpoten van Mark Rutte. Die zou over zijn houdbaarheidsdatum heen zijn. Bolkestein noemde Halbe Zijlstra en Edith Schippers als geschikte opvolgers.

Asscher is vrij subtiel

Dus de inhoudelijke kritiek van Rottenberg op Samsom is niet nieuw. Dat dit nu van hem komt is nieuwswaardig, maar geen uniek verschijnsel. Rottenberg maakt goede punten, maar zijn onderbouwing bevat ook wat zwakke plekken.

Hij wil dat Samsom meer afstand neemt van het kabinet met de VVD. Dat is uitstekend; meer dualisme, meer confrontaties in het open debat, een scherper eigen profiel. Maar dan stelt Rottenberg vervolgens Asscher voor als opvolger.

Dat is tegenstrijdig want Asscher zit als minister en vicepremier in het kabinet. Hij kan veel minder afstand nemen. Het kabinet spreekt met één mond. We zien Asscher dan ook zelden de VVD aanvallen. Als hij dat al doet, dan vrij subtiel.

Asscher krijgt wel hogere waarderingscijfers in peilingen. Dat speelt op de achtergrond vast een rol. Maar die waardering hangt voor een deel samen met het premierwaardige (‘boven de partijen’-achtige) optreden van Asscher, en minder met een uitzonderlijk scherpe profilering tegenover de VVD.

Alle ogen op Samsom

Op dat punt rammelt er iets in de argumentatie van Rottenberg, maar zijn uitspraken zijn wellicht meer bedoeld om de boel eens flink op te schudden. Onlangs liet PvdA-voorzitter Hans Spekman in een interview in de Volkskrant ook al weten dat zijn partij harder de confrontatie met de VVD aan moet gaan.

Werpt Rottenberg zich op als een soort kingmaker die bepaalt wie de volgende PvdA-leider wordt? Schuift hij daarmee de interne partijdemocratie opzij? Dat is onwaarschijnlijk want PvdA-leden zijn eigenwijze mensen die van intern debat houden, en willen meebeslissen over de koers en de leider van hun partij.

Het eerdere interview met Spekman kwam niet helemaal uit de verf. Hij was wat langdradig, sleept er allerlei zaken bij, waardoor het punt over de politieke confrontatie met de VVD ondersneeuwde. Dit nieuwe interview met Rottenberg richt veel effectiever alle ogen op de PvdA, en niet in het minst op Samsom.

Met volgende week Prinsjesdag en daarna de Algemene Politieke Beschouwingen kan dit bijna niet op een beter moment komen. Alle ogen gericht op Samsom. Wat gaat hij doen? Hoe valt hij de VVD en het kabinet aan? En hoe resoneert dat?

Video: Rottenberg maandag in DWDD over staatsman Kok